زمان حال ساده در زبان ترکی، برای اشاره به اعمالی استفاده میشود که همواره انجام می‌شوند. این زمان، معادل زمان حال استمراری در زبان فارسی است. این زمان با پسوندی که به انتهای بن فعل متصل میشود، درست میشود. بن فعل در ترکی با حذف کردن پسوند mak/mek از انتهای مصدر حاصل میشود، مثلا بن ماضی مصدر (yazmak (yaz است و بن مصدر (yemek (ye است.
چهار حالت مثبت، منفی، سوالی مثبت و سوالی منفی، هر کدام پسوند خاص خود را دارند.
زمان حال ساده مثبت با پسوند r- ساخته میشود. طبق اصل تطابق آوایی، این پسوند سه حالت به خود می‌گیرد:
Ben yerim (من می‌خورم)
در جدول زیر می‌توانید حالت‌های مختلف این زمان را مطابق اصل تطابق آوایی ببینید:
| ö/ü | o/u | e/i | a/ı | آخرین حرف صدادار بن فعل |
-rüm |
-rum |
-rim |
-rım |
ben |
-rsün |
-rsun |
-rsin |
-rsın |
sen |
-r |
-r |
-r |
-r |
O |
-rüz |
-ruz |
-riz |
-rız |
Biz |
-rsünüz |
-rsunuz |
-rsiniz |
-rsınız |
Siz |
-rler |
-rlar |
-rler |
-rlar |
onlar |
Ben yazarım (من می‌نویسم)
در جدول زیر می‌توانید حالت‌های مختلف این زمان را مطابق اصل تطابق آوایی ببینید:
| e/i/ö/ü | a/ı/o/u | آخرین حرف صدادار بن فعل |
-erim |
-arım |
Ben |
-ersin |
-arsın |
Sen |
-er |
-ar |
O |
-eriz |
-arız |
Biz |
-ersiniz |
-arsınız |
Siz |
-erler |
-arlar |
Onlar |
Ben kullanırım (من استفاده می‌کنم)
در جدول زیر می‌توانید حالت‌های مختلف این زمان را مطابق اصل تطابق آوایی ببینید:
| ö/ü | o/u | e/i | a/ı | آخرین حرف صدادار بن فعل |
-ürüm |
-urum |
-irim |
-ırım |
ben |
-ürsün |
-ursun |
-irsin |
-ırsın |
sen |
-ür |
-ur |
-ir |
-ır |
O |
-ürüz |
-uruz |
-iriz |
-ırız |
Biz |
-ürsünüz |
-ursunuz |
-irsiniz |
-ırsınız |
Siz |
-ürler |
-urlar |
-irler |
-ırlar |
onlar |
زمان حال ساده منفی با پسوند maz/mez- ساخته میشود. اول شخص مفرد و اول شخص جمع پسوند متفاوتی دارند. مثال:
Sen yemezsin (تو نمی‌خوری)
طبق اصل تطابق آوایی، این پسوند به دو حالت صرف میشود:
| e/i/ö/ü | a/ı/o/u | آخرین حرف صدادار بن فعل |
-mem |
-mam |
Ben |
-mezsin |
-mazsın |
Sen |
-mez |
-maz |
O |
-meyiz |
-mayız |
Biz |
-mezsiniz |
-mazsınız |
Siz |
-mezler |
-mazlar |
Onlar |
یکی از راه‌های سوالی کردن زمان حال ساده این است که بعد از پسوند r- فاصله ایجاد کنید. سپس یکی از پسوندهای mı/mi/mu/mü را بر اساس حرف صدادار قبل از r را اضافه می‌کنیم. بعد از آن هم پسوند شخصی (شناسه) را به آن متصل می‌کنیم. برای ضمیر onlar پسوند به r متصل می‌ماند. مثال:
?Ben yer miyim (آیا من غذا می‌خورم؟)
در جدول زیر می‌توانید حالت‌های مختلف این زمان را مطابق اصل تطابق آوایی ببینید:
| ö/ü | o/u | e/i | a/ı | آخرین حرف صدادار بن فعل |
| müyüm | muyum | miyim | mıyım | ben |
| müsün | musun | misin | mısın | sen |
| mü | mu | mi | mı | O |
| müyüz | muyuz | miyiz | mıyız | Biz |
| müsünüz | musunuz | misiniz | mısınız | Siz |
| -ler mi | -lar mı | -ler mi | -lar mı | onlar |
برای سوالی کردن منفی زمان حال ساده باید بر اساس آخرین حرف صدادار بن فعل پسوند maz/mez را به آن اضافه کنیم. بعد از آن فاصله ایجاد می‌کنیم و یکی از پسوندهای mı/mi را همراه با پسوند شخصی (شناسه) در انتهای فعل می‌آوریم. برای ضمیر onlar پسوند به بن فعل متصل می‌ماند. مثال:
?Sen yemez misin (آیا غذا نمی‌خوری؟)
در جدول زیر می‌توانید حالت‌های مختلف این زمان را مطابق اصل تطابق آوایی ببینید:
| e/i/ö/ü | a/ı/o/u | آخرین حرف صدادار بن فعل |
-mez miyim |
-maz mıyım |
Ben |
-mez misin |
-maz mısın |
Sen |
-mez mi |
-maz mı |
O |
-mez miyiz |
-maz mıyız |
Biz |
-mez misiniz |
-maz mısınız |
Siz |
-mezler mi |
-mazlar mı |
Onlar |
برای ثبت آگهی رایگان به سایت شهر 24 مراجعه کنید.
منفی کردن در زبان ترکی استانبولی با زبان فارسی تفاوت دارد. واژه منفی کننده در ترکی یک پسوند به نام değil است که صرف میشود و بعد از واژه‌ها و در انتهای جمله قرار می‌گیرد. مهم‌ترین نکته‌ای که در ساخت جمله منفی باید در نظر بگیرید این است که در این نوع جملات صفت صرف نمی‌شود و به شکل ساده خود می‌آید. ساختار جمله منفی این گونه خواهد بود:
ضمیر + شکل ساده و صرف نشده صفت یا اسم + شکل صرف شده واژه değil
| Ben … değilim | من … نیستم. |
| Sen … değilsin | تو … نیستی. |
| O … değil | او … نیست. |
| Biz … değiliz | ما … نیستیم. |
| Siz … değilsiniz | شما … نیستید. |
| Onlar … değiller | آنها … نیستند. |
در مثال زیر نحوه منفی کردن یک جمله مثبت را می‌بینید:
Ben uzunum (من قدبلندم.)
Ben uzun değilim (من قدبلند نیستم.)
توجه
دقت کنید که صفات در این حالت، یعنی در جملات منفی با فاعل تطابق ندارند و در حالت ساده و صرف نشده می‌آیند:
Sen uzun değilsin (تو قدبلند نیستی.)
نکته
واژه değil به صورت /دِییل/ تلفظ میشود.
برای ثبت آگهی رایگان به سایت شهر 24 مراجعه کنید.
جملات شرطی در زبان فارسی با اگر” ساخته میشود اما در زبان ترکی استانبولی معمولا از کلمه eğer استفاده نمی‌کنند و به جای آن برای ساختن وجه شرطی از پسوندهای -se/-sa استفاده کرده و آن را به بن فعل متصل می‌کنند. برای بیان آرزو، فرضیه و شرط وجه شرطی به کار می‌رود.
در جدول زیر حالت شرطی فعل دانستن bilmek آمده است:
| اگر بدانیم | bilsek | اگر بدانم | bilsem |
| اگر بدانید | bilseniz | اگر بدانی | bilsen |
| اگر بدانند | bilseler | اگر بداند | bilse |
برای منفی کردن حالت شرطی باید پسوندهای -mese/-masa را به بن فعل اضافه می‌کنیم. در جدول زیر فعل بودن olmak در حالت منفی شرطی منفی آمده است:
| اگر نباشید | olmasak | اگر نباشم | olmasam |
| اگر نباشید | olmasanız | اگر نباشی | olmasan |
| اگر نباشند | olmasalar | اگر نباشد | olmasa |
برای حالت سوالی مثبت و منفی کافی است mi/mı را بعد از فعل مثبت و منفی اضافه کنید، مثلا:
?kalsam mı (اگر بمانم؟)
?gelmesek mi (اگر نیاییم؟)
برای ثبت آگهی رایگان به سایت شهر 24 مراجعه کنید.
وجه امری در زبان فارسی از وجه التزامی درست میشود. در زبان ترکی استانبولی، در همه شخص‌ها می‌توان وجه امری ساخت. در فارسی با کلمه بگذار وجه امری برای همه صیغه‌ها درست میشود مثلا بگذار بروم، بگذارید بیاید و …
برای دوم شخص مفرد و جمع با اضافه کردن ب به ابتدای بن مضارع وجه امری ساخته میشود مثلا بخور، بروید.
در زبان ترکی، پسوندهای وجه امری برای اول شخص مفرد و اول شخص جمع همانند حالت التزامی است.
| Biz (y) -elim/-alım | Ben (y) -eyim/-ayım |
| Siz (y) -in/-ın/-un/-ün | Sen ø |
| Onlar -sinler/-sınlar/-sunlar/-sünler | O -sin/-sın/-sun/-sün |
نکته:
حالت دوم شخص جمع، علاوه بر پسوندهای -in/-ın/-un/-ün حالت مودبانه نیز دارد و در حالت مودبانه از پسوندهای -iniz/-ınız/-unuz/-ünüz استفاده میشود که در ترجمه فارسی می‌توان از واژه لطفا برای معادل سازی استفاده کرد، مثلا:
Kapıyı açın (در را باز کنید)
kapıyı açınız (لطفا در را باز کنید)
| نمانیم | kalmayalım | Biz -meyelim/-mayalım | نمانم | kalmayayım | Ben -meyeyim/-mayayım |
|
نمانید (لطفا نمانید) |
Kalmayın (kalmayınız) |
Siz -meyin/-mayın (-meyiniz/-mayınız) |
نمان | kalma | Sen -me/-ma |
| نمانند | kalmasınlar | Onlar -mesinler/-masınlar | نمانَد | kalmasın | O -mesin/-masın |
برای سوالی کردن مافی است بعد از فعل پسوند سوالی mi/mı/mu/mü را بیاوریم، مثلا gideyim mi? (بروم؟) دقت کنید که دوم شخص مفرد و دوم شخص جمع در وجه امری حالت سوالی ندارند.
برای ثبت آگهی رایگان به سایت شهر 24 مراجعه کنید.
وجه التزامی در زبان ترکی استانبولی
وجه التزامی برای بیان کارهایی است که در آنها التزام وجود داشته باشد. در فارسی، این وجه را با اضافه کردن ب به ابتدای بن مضارع می‌سازیم، مثلا بروم، بدانم، بخورید و …
در حالت مثبت وجه التزامی، بر اساس اصل تطابق آوایی، یکی از پسوندهای زیر را برای ضمایر فاعلی انتخاب می‌کنیم. در جدول زیر با این پسوندها آشنا می‌شوید:
| برویم | gidelim | Biz (y)-elim/-alım |
بروم | gideyim | Ben (y)-eyim/-ayım |
| بروید | gidesiniz | Siz (y)-esiniz/-asınız |
بروی | gidesin | Sen (y)-esin/-asın |
| بروند | gideler | Onlar (y)-eler/-alar |
برود | gide | O (y)-e/-a |
| نخوریم | yemeyelim | Biz –meyelim/-mayalım | نخورم | yemeyeyim | Ben -meyeyim/-mayayım |
| نخورید | yemeyesiniz | Siz -meyesiniz/-mayasınız | نخوری | yemeyesin | Sen -meyesin/-mayasın |
| نخورند | yemeyeler | Onlar -meyeler/-mayalar | نخورد | yemeye | O -meye/-maya |
کافی است پس از هر فعل پسوند سوالی mi/mı را بیاوریم، مثلا:
?dinleyeyim mi (گوش بکنم؟)
?kabuletmeyeyim mi (قبول نکنم؟)
فعل بودن در وجه التزامی از فعل olmak ساخته میشود.
| biz olalım | ben olayım |
| siz olasınız | sen olasın |
| onlar olalar | o ola |
برای ثبت آگهی رایگان به سایت شهر 24 مراجعه کنید.
برای سوالی کردن جملات در زبان ترکی روش های متفاوتی وجود دارد. در این بخش با انواع متفاوتی از روش های سوالی کردن در این زبان آشنا یم شویم.
سوالی کردن جملات در زبان ترکی دو حالت دارد: سوالی کردن مثبت و سوالی کردن منفی. سوالی کردن مثبت مانند این است که بپرسیم من … هستم؟» یا آنها … هستند؟» و سوالی کردن منفی مانند این است که بپرسیم من … نیستم؟» یا آنها … نیستند؟»
برای سوالی کردن نیز باید بعد از فعل بودن پیشوند بیاوریم. پیشوندهایی که برای سوالی کردن مثبت جملات به کار می‌رود mi/mı/mu/mü است. در جدول زیر چهار حالت این پیشوندها در شش حالت صرفی نمایش داده شده اند:
| من … هستم؟ |
Ben … miyim/mıyım/muyum/müyüm? |
| تو … هستی؟ |
Sen … misin/mısın/musun/müsün? |
| او … است؟ |
O … mi/mı/mu/mü? |
| ما … هستیم؟ |
Biz … miyiz/mıyız/muyuz/müyüz? |
| شما … هستید؟ |
Siz … misiniz/mısınız/musunuz/müsünüz? |
| آنها … هستند؟ |
Onlar … -ler mi/-lar mı? |
مثال:
?Siz küçük müsünüz (شما کوچک هستید؟)
?Biz güzel miyiz (ما زیبا هستیم؟)
توجه
در حالت سوم شخص جمع، می‌توان پسوند lar- و ler- را نیاوریم، مثلا دو جمله زیر هر دو درست هستند:
?Onlar mühendisler mi (آنها مهندس هستند؟)
?Onlar mühendis mi (آنها مهندس هستند؟)
برای سوالی کردن منفی جملات، قبل از پیشوند سوالی و فعل بودن، واژه değil را می‌آوریم. جدول صرف عینا مانند جمله مثبت خواهد بود، با این تفاوت که قبل از فعل واژه değil اضافه خواهد شد:
| من … نیستم؟ |
Ben … değil miyim? |
| تو … نیستی؟ |
Sen … değil misin? |
| او … نیست؟ |
O … değil mi? |
| ما … نیستیم؟ |
Biz … değil miyiz? |
| شما … نیستید؟ |
Siz … değil misiniz? |
| آنها … نیستند؟ |
Onlar … değiller mi? |
مثال:
?Biz hasta değil miyiz (ما بیمار نیستیم؟)
ابتدا در جدول زیر به واژه‌های پرسشی پرکاربرد در زبان ترکی توجه کنید:
| کجا؟ |
Neresi? |
چرا؟ |
Niye?/ Niçin? /Neden? |
| در کجا؟ |
Nerede? |
چه؟ |
Ne? |
| از کجا؟ |
Nereden? |
کدام |
Hangi? |
| به کجا؟ |
Nereye? |
چند تا؟ |
Kaç tane? |
| چه کسی؟ |
Kim? |
چه زمان؟ کی؟ |
Ne zaman? |
| چگونه؟ |
Nasıl? |
||
| چند؟ |
Kaç? |
||
| چقدر؟ |
Ne kadar? |
وقتی جمله‌ای با کلمه پرسشی ساخته شود دیگر نیاز نیست پسوند پرسشی هم آورده شود، مثلا:
Bu ne mi? → Bu ne (آن چیست؟)
Otel nerede mi? → Otel nerede (هتل کجاست؟)
برای ثبت آگهی رایگان به سایت شهر 24 مراجعه کنید.
درباره این سایت